Ayın Burcu: Henri Rousseau Saf Ruhlu, İkizler ise Çift Ruhlu | Yazan Yasemen Çavuşoğlu

Mayıs ayının sonu gelir, kapıyı ikizler burcu çalar. Meraklı yapısıyla hızlı koşar ama çabuk yorulur. İkizler burcunun bu ayki sanatçısı; Henri Rousseau.

Rousseau, yeteneğiyle dünyayı şaşırtan, kendi kendini yetiştirmiş bir ressam. Kırklı yaşlarında başlamış olduğu bu tutku, izleyicileri hayrete düşüren naif eserleri ile Fransız post-empresyonist sanatçı.

Geç yaşında gelen başarı mı, yoksa geç kalan başarı mı?

Henri Julien Félix Rousseau, 21 Mayıs 1844 tarihinde Laval'da dünyaya geldi. Laval Lisesi’nde okudu. Derslerinde vasat olmasına rağmen, çizim ve müzikte çok başarılıydı.

İkizler burcu insanı kıvrak zekasına uygun yaşar. Doğası gereği aynı anda birkaç işi birden yapabilir. Tek bir şartla, yapmayı istemesi gerekir.

A Carnival Evening

1863 yılında askere yazılan Rousseau, Maximilien’ın ordusuna katılarak bazı kahramanlıklar yaptığı söylenir. Söylentiler dilden dile dolaşır, kimileri hikayerin gerçek olmadığını söyler.

İkizleri tanımlayan sözcük ise 'Düşünüyorum' dur. Belki ondandır bu kahramanlık maceralarının doğruluk payının meçhul olması. Düşündüğündendir.

Paris’e dönen Henri, burada Clemence Boitard adında bir kadınla tanışır. İki yıl sonra evlenir ve beş tane çocuğu olur. Clemence bir terzi, Henri ise ona aşık bir gümrük memurudur. Görevi gümrükçülük değildir, ikinci sınıf katiplikten de ileriye gidemez. Lakin ona ileride sanat camiasında “Le Douanier” (Gümrükçü) lakabı mesleği yüzünden verilecektir.

Ciddi olarak sanatına kırklı yaşlarda başladı. Bundan böyle hayatında sadece sanat olacaktı ve kırk dokuz yaşında gümrükçülük işinden emekli oldu. Resimlerini yapıyor fakat alay konusu oluyordu. Dikkat çekemiyor ama resim yapmaktan da vazgeçmiyordu.

The Dream

Nihayet dünyaca ünlü ressam Paul Signac, Rousseau ile ilgilenmeye başladı. Signac gibi Neo-empresyonist ressamın markajına girmek onun sanata olan fikirlerini değiştirdi. Henri’yi bağımsızların arasına kattı, bundan böyle Rousseau yaşamı boyunca bağımsızlar platformunda eserlerini sergilemeye başladı.

İkizler burcu insanı girdiği ortamda ilgi çeker. Bu özellik Henri Rousseau’a da geçmiş olacak ki sanatçıların markajı altına girdi.

Pissarro da Henri ile ilgilenmeye ve ona Gustav Kahn’ı örnek göstermeye başladı. Sanatında ilerlemeye ve tanınmaya başlayan Rousseau ise 1888’de karısı Clemence kaybetmesiyle yıkıldı. Tüm yaşamı boyunca bu kadını kutsal bir anı olarak anımsadı.

Hayat her zaman ikizler burcu insanı için devam eder. Hafif vurdum duymaz, yer yer rahat.

Rousseau da öyle yaptı. Hayata kaldığı yerden en büyük aşkı olan sanat ile yola devam ederek, egzotik temalı eserler vermeye başladı.

Sanatçı, gezi dergilerinden, resimli kitaplardan, botanik bahçelerden ve doldurulmuş vahşi hayvanlardan ilham alarak egzotik manzaralar yapıyordu. Hiçbir zaman Fransa’yı terk etmemiş veya bir vahşi orman görmemiş olmasına rağmen. En ünlü resimleri vahşi orman resimleriydi.

Egzotik konulu ilk eseri, fırtına karşısında şaşırmış bir kaplanı temsil eden 1891 yılında sergilenen eseridir.

Tiger in a Tropical Storm Surprised

Eserlerinde hayal ile gerçeği bir arada vermek isteyen Rousseau, 1895-1897 yıllarında “Uyuyan Çingene “ ve “Kayaların Üzerinde Çocuk” adlı iki önemli eserini meydana getirdi.

The Sleeping Gyps


Boy on the Rocks

İkizler burcu gerçekçidir mantık çerçevesinde yaşar. Hırslıdır, azmi ile her şeyi başaracağına inanır.

Egzotik diyarların yabancı bitkileri gibi gerçek ile rüya arasında bambaşka bir alemin içinde yaşayan Henri Rousseau, eserlerinde bu duyguyu insanların ruhuna işliyordu.

Hayat ise yalnız geçmiyordu. 1899 yılının Ağustos ayında ikinci evliliğini, Josephine Noury ile yaptı. Para kazanmanın da türlü türlü yollarını arıyordu. Bu yıllarda sanatçı, geçimini temin etmek için keman ve solfej dersleri veriyor, komşularının portrelerini çiziyordu.

Hükümet yarışmalarına girerek resimleriyle hayatını kazanmaya çalıştı. Fakat tüm çabasına rağmen sonuç nafile oldu. Jüri çok katıydı.

Huzursuz ve dağınık, çok yönlü düşünce halleri kimi zaman duygusal açıdan zayıflatır ikizler burcu insanını. Rousseau da yorulmuştu, azimli yapısıyla direniyordu hayata.

Self Portrait

“Öksüz Bir Rus Kızının İntikamı” adlı bir melodrama yazdı fakat yayınlamadı. Bu yıllarda, macera ve kaprisli olaylar birbirini izledi. İyi niyetinden yararlanan bir dolandırıcının kurbanı olan sanatçı, hapise girmekten de zor kurtuldu.

Hayat, o dönem için Henri’ye iyi davranmıyordu. 1903 yılında ikinci karısını da kaybeden sanatçı, yaşamının geri kalan kısmını şair Apollinaire ve Kübist arkadaşlarının yolladıkları bilgiler aracılığıyla tek başına geçirmeye başladı.

Sanatını en iyi anlayanlar, sanatçılar oldu. Pablo Picasso, Rousseau'nun dehasını fark edince onunla buluşmaya gitti ve adına bir ziyafet düzenledi. Yemekte Picasso, Rousseau için, “Sen Mısır tarzında, ben modern sanat tarzında eserler veriyoruz. Biz ikimiz, bu çağın en büyük ressamlarıyız” dediği söylenir.

The Football Players

1906 yılında, Renovation Esthetique dergisi “Matisse gibi kurnazlar, Rousseau gibi masumlar” diye bir ifade kullanmıştı. 1909 yılına geldiğimizde ise bazı sanatçılar, hiçbir çıkarları olmadan Rousseau'un lehinde yazılar yazıyorlardı.

Amerikalı ressam Max Weber, 1910 yılında Rousseau'un ölümünden sonra, New York da sanatçının eserlerinden oluşan sergiler düzenledi.

Henri Rousseau, gündüzleri bir maskenin altında gümrük memurluğu yaparak hayata devam ediyordu. Hiç görmediği, ayak basmadığı egzotik ormanı resimleriyle yaşattı. Hayalini gerçeğe çevirdi, birçok meslektaşı gibi geç takdir gördü ama bir o kadar da sevildi.

War

2 Eylül 1910 günü, Paris'de öldü. Rousseau'un dostları ressamın mezarının başında toplanmışlardı. Heykeltraş Brancusi ile ressam Ortiz de Zarate, Henri Rousseau’un mezar taşı üzerine dostu Fransız yazar ve şair Apollinaire ait dizeleri kazıdılar.

 “Selam sana

Kibar Rousseau kulak ver bize

Delaunay ve karısı, bay Queval ve ben

Cennet kapılarından bavullarımız vergisiz geçsin

Biz de sana boya ve tuval getirelim

Sen de vaktini bu gerçek evrende

Hoşça resim yaparak geçirirsin

Bir zamanlar resmimi yaptığın gibi

Yıldızlara bakarken.”

Hoşça uyu, güzel yürekli ressam.

Mayıs ayında doğan ve ikizler burcuna mensup diğer büyük sanatçılar ise;

Amerikalı ressam, pop sanatı ve Neo-dada ile anılan çağdaş resim sanatının önemli ismi; Jasper Johns. Kendine özgün hareketleri ve meydan okumalarıyla tam bir ikizler insanı.

Jasper Johns - Three Flags

Türk performans sanatının önemli ismi Şükran Moral. Performansları, videoları ve enstalasyon sergileriyle çok ses getiren sanatçı, ikizler burcu gibi renkli bir kişilik.

Şükran Moral - Nightingale

Burçlar hayatımızı belirlemez, karakterimizi oluşturmaz. Bizi biz yapmaz ama bize yön verir. Bir sonraki ay, yengeç burcunun sanatçısı ile yeni yazımda görüşmek üzere.

Yazı: Yasemen Çavuşoğlu

Yazı ve Fotoğraflar: Yasemen Çavuşoğlu