Sanat Dünyasında 2024’ün EN’lerini Sorduk: Prof. Dr. Kıymet Giray

ARTtv, 2024 yılında sanat dünyasında öne çıkan sergilerden genç yeteneklere, ilham veren sanatçılardan sanat dünyasını etkileyen olaylara kadar yılın nabzını tutan bir röportaj serisiyle karşınızda. “Sanat Dünyasında 2024’ün En’leri” başlıklı bu özel içerik, sanat profesyonelleri, koleksiyonerler ve sanatseverlerle yapılan röportajlardan oluşuyor.

Serimizin konuğu, sanat tarihçisi, yazar ve küratör Prof. Dr. Kıymet Giray. Röportajda Giray, 2024 yılında kendisini en çok etkileyen sergilerden, takip ettiği sanatçılardan ve geleceğin sanat dünyasına dair öngörülerinden bahsediyor. 

Sanatla dolu bu yolculuğa siz de katılın ve ARTtv’nin 2024’ün enlerini birlikte keşfedin!

 

1. Bu yıl sizi en çok etkileyen sergiler hangileriydi?

2024 yılının sergilerini takip etmek kolay değildi demekten keyif alıyorum. Sanata karşı giderek artan bir ilginin göstergesi bu serzeniş. Müzeler, müzelerde açılan sergiler, İstanbul’a İstanbul Belediyesi’nin kazandırdığı yeni sergi alanları ve önemlisi İstanbul sınırlarını aşan müze, bienal etkinlikleri, sanat merkezleri ve galeriler umut verici. Sanatın yayılması kültürün yeniden yapılanması sanıldığından da önemli. 

1.1. İzmir ve çevresinde açtığı müzelerle sanat rotası oluşturmak hedefinde kararlı olan Arkas Sanat Merkezi’nde, Joan Miró’nun; 1924-1981 yılları arasında ürettiği, Portekiz Devleti Çağdaş Sanat Koleksiyonu’na ait 74 eserini kapsamına alan ve Serralves Vakfı tarafından düzenlenen ‘Miró: İmge, Metin, Gösterge’ sergisi önemli. 1976’da Aix-en-Provence’da Vasarely’nin tasarımı olan binada kurulan Fondation Vasarely ile Arkas Sanat 2017’de İstanbul ve İzmir’de Victor Vasarely sergilerini açan Arkas, 2018’de Aix-en-Provence’daki Fondation Vasarely’nin Lucien Arkas Salonu’nda koleksiyonundan Vasarely uzun soluklu uluslararası sanat ilişkisi kuran Arkas’ın,  Alaçatı Sanat Merkezi Vasarely kalıcı sergisine ev sahipliği yapması değerli. 

1.1 TATE ve İBB İşbirliğiyle Artİstanbul Feshane’nin sergi mekanı olarak iyi düzenlenmiş alanında açılan ‘Dinamik Göz : Optik ve Kinetik Sanatın Ötesinde’ konseptli sergi Alexander Calder, Frank Stella, Victor Vasarely, Lygia Clark, Liliane Lijn, Julio Le Parc, Jesus Rafael Soto, Kenneth Noland, Helio Oiticica gibi 21 ülkeden 57 sanatçının 95 eserinin yer sanatçıları bir araya getiren sergi ilgi çekiciydi. 

1.2 Elgiz Müzesi’nde ‘Dove Una Volta C'era Il MareBir Zamanlar Denizin Olduğu Yer’ 250 milyon yıl önce Tetis Denizi’ne ev sahipliği yapan bölgenin 20 milyon yıl öncesinden günümüze olan evrimini çağdaş yorumlarla sanat eserine dönüştüren Robert Pan, Wil-ma Kammerer, Julia Bornefeld, Arnold Mario Dall’O, Barbara Tavella, Peter Senoner, Aron Demetz, Sissa Micheli, Gustav Willeit, Hubert Kostner, Christine Gallmetzer Dolomitler Çağdaş Sanatı Sergisi: Geçmişin İzleri, Geleceğin Hayalleri konseptli sergisi tükettiğimiz dünyanın dramını yansıtan önemli bir sergi. 

1.3. Meşher’in Ömer Koç Koleksiyonu’nda yer alan çok değerli nadide kitaplar, belgeler ve eserlerden oluşan sergi, Osmanlı payitahtı İstanbul’un, 15. yüzyıldan 20. yüzyılın ilk çeyreğinin tarihini, kent dokusunu, kültürel belleğini, kaptanlar seyyahlar, askerler, elçiler, yazar, ressam ve fotoğrafçılar, mimar ve şehir plancılarına uzanan kaynak kitaplar, albümlere, panoramik fotoğraflar, Yadigâr-ı İstanbul objeleri ve belgelerle, en eskisi Hartmann Schedel’e ait Liber chronicarum (1493), en yakın tarihli eserler arasında Alexandre V. Pankoff’un özgün tasarım ve resimlerini içeren albümü (1922-1924) ile anlatan, ‘Göz Alabildiğine İstanbul: Beş Asırdan Manzaralar’ örnek bir kent belleği sergisiydi.   

1.4.Murat Germen’in ‘Dokunma!’ kentime, sokağıma, çevreme, kültürüme, hayatıma dokunma manifestosu olan fotoğraflar; tasarımcı Emrah Kavlak tasarımıyla üç boyutlu dünyayı simüle eden bir dijital arayüze 6’lı setlerden oluşan sergisi, kent belleğinin tahribatını yapı-sökümcü tarzıyla Galeri / Miz’de düşündürücü ve gerçekçiydi.  

Arkas Sanat Merkezi - Joan Miró 

2. 2024’te sizi en çok etkileyen ya da ilginizi çeken sanatçılar kimler oldu?

Olafur Eliason’u İstanbul’da, hem de Renzo Piano'nun mimari tasarımı olan İstanbul Modern’in salonlarında izlemek önemliydi.  2003 yılında Londra’ Tate Modern’de “The Weather Project” (Hava Durumu Projesi) Unilever serisinin bir parçasını görme şansım olmuştu.  Turbine Hall’un tavanında yarım daire formlu diskin turuncu ışık küresi salonun atmosferinde sislerin altında devasa aynaya doğru yürüyen gölge insanları sarıyordu. Yüzyılımızın en önemli sanatçılarından Olafur Eliasson’la ilk kez yüz yüze gelmiştim. Araştırdım, New York köprülerinin altına devasa şelaleler, duvar üzerinde oluşan renkli gölgelerini dansı, farklı renklerde parıldayan heykeller, ışık, su ve buz enstalasyonlarının sanatçısı Olafur Eliasson’la ‘Senin Beklenmedik Karşılaşman’ sergisiyle İstanbul Modernsalonlarında Beklenmedik bir karşılaşma yaşadım.  Tabii ki birden fazla gittim bu sergiyi kaçırmamak ve Olafur Eliasson ‘u farklı coğrafyaların 40 eserini daha yıkından inceleyebilmek için.  9 Şubat 2025 tarihine kadar zaman var, yine gidebilirim. 

 

         

3. Sizce 2024’te sanat dünyasına damga vuran en önemli olay neydi?

Bu bölümde iki farklı olgu ileriye dönük büyük adımlar atılmasına işaret olduğu için en önemli olaylar olarak değerlendirilmeliyim. Öncelik Taviloğlu koleksiyonunun bütününü tek tek görebildiğimiz “Bir Koleksiyoner Hikâyesi Sergisi”, ikincisi ise İstanbul’un tarihi yapılarının sistemli olarak iyi tasarlanmış ve beklenen sergilerle buluşan sanat merkezlerine dönüşümünün önemidir. 

 

3.1.“Bir Koleksiyoner Hikâyesi Sergisi” başlığı altında, İş Sanat ana sponsorluğunda ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) çeşitli birimlerinin desteğiyle, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, Altın marka ve Eyüp Belediyesi katkıları ile Contemporary Istanbul Vakfı iş birliğinde İstanbul’un kültür sanat haritasında önemli bir yeri olan yedi farklı mekânda: İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, Artİstanbul Feshane, İstanbul Sanat, Müze Gazhane, Likör Fabrikası, Galeri Eyüpsultan ve İş Sanat Kibele Sanat Galerisi’nde Sergilenen, 1972 yılında büyük bir heyecanla başlattığı koleksiyon, 52 yıllık bir süreçte tutku ve özveriyle büyüyerek Türkiye’nin en önemli özel sanat koleksiyonlarından biri olan Taviloğlu Koleksiyonu Sergisi çok önemli bir etkinlikti. Çünkü İstanbul’un sergi açılabilecek en önemli salonlarını dolduran eserleriyle Taviloğlu’nun koleksiyon yapma bilincinin önemini, başka özel koleksiyonların sergilenmesini, müzelere dönüşmesini özendirirken gençlerin koleksiyon yapma istemini tetikleyecektir. Kapalı kapıları açılacak koleksiyonlar sanat tarihi araştırmamalarının asal konusu olarak değerlendirilecektir. 

İkinci olarak; İstanbul’un tarihi yapılarının sistemli olarak iyi tasarlanmış ve sürekli sergiler açan mekanlarının hepsi sanat adına kayda değer gelişmelerdir. Örnekleme olarak iki merkezi belirledim; 

3.2. Beykoz Çubuklu’daki atıl duran Gaz Siloları’nın “Bilinci Yeniden Kurmak: Gerçek Nedir?” Electronica’nın en prestijli ödülü Golden Nica’ya değimli görülen Universal Everything, Prix Ars Electronica ödüllü Yatreda ve Honorary Mention almış Shinseungback Kimyonghun ve Quadrature ile Grand Prize kazanmış Alexandra Daisy Ginsberg’in yanı sıra; uluslararası ölçekte görünürlüğe sahip Theresa Reiwer, Nohlab, ha:ar ve Atıf Akın'ın başlığı altında Dijital Sanatlar Müzesi kimliğine kavuşturulması çok önemli.

İstanbul Sanat’ın Sanatın yeni merkezi: Haliç Tersanesi’nde yer alan İstanbul Sanat Müzesi’nin, farklı koleksiyonları ve kurumları bir araya getiren ilk sergisi “Ah Güzel İstanbul” dikkat çekici bir gelişmenin müjdecisi olması nedeniyle değerli. 

 

4. Bu yıl keşfettiğiniz, gelecekte adını daha sık duyacağımızı düşündüğünüz sanatçılar kimler?

İrfan Önürmen’i yıl keşfedeli yıllar oldu, İrfan Önürmen'nin Sergisi Galata Rum Okulu'nda. İrfan Önürmen'in “Bilinmeyen Neden” başlıklı sergisiyle onun sanatının hedeflerinin ufuklarının geleceğini aydınlatacağını yeniden keşfettim. 

Bedri Baykam’ın Bodrum Belediyesi Şevket Sabancı Merkezinin Salonlarını kaplayan Başyapıtlar Sergisi, onun dönemlerine ve dönemlerin başyapıtlarına yeniden bakıp sanatını değerlendirmeme olanak tanıdığı için bir keşifti.  

Genç Sanatçılar için üç yıldır düzenlediğim Fresh Ankara, 17-27 yaş grubundan Birçok sanatçı ile tanışmamı gerçekleştirdi. Onlar için sergiler ve kataloglar düzenlemek, ilerlemelerine, sanatımızın kazanımları olmalarına çaba sarf ediyorum. Bunun yanı sıra gündemde olan genç inisiyatifleri de yakından izliyorum. Liste uzun. Bu beni sanatımızın gelişmesi adına yeni hedefler olarak heyecanlandırıyor.       

 İrfan Önürmen - Galata Rum Okulu

5. 2025 yılında sanat dünyasında neler görmek istersiniz?

Uluslararası Müzeleri yeniden keşfetmemeyi, sanatımızın tarihini yansıtan Özel ve Tüzel müze koleksiyonlarını kapsamına alan sergileriler incelemeyi,  Çağdaş sanatın gerçekten dünya sanatında yer alabilecek sanatçılarının sergilerini gezebilmeyi, sanatın izinde ilerlemeyi isterim.   

Yazı ve Fotoğraflar: ArtNews