Bir Ulusu Giydirmek: 1956 – 2000 Yılları Arası Sümerbank Desenleri
Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi
1930’lu yıllardan itibaren Türk ekonomi tarihinde Cumhuriyet dönemi süresince yapılan en önemli atılımlardan biri olan Sümerbank, özelleştirilinceye kadar sanayileşme hamlesinin temelini teşkil eden sembol isimlerinden biri olmuştur. Sümerbank’ın bir devlet girişimi olarak yerli malını kullandırmaya özendirici girişimleri, ülke ekonomisine yönelik kalkındırma politikaları ve Türk tekstil tarihi içindeki önemli konumu, kurumu sahip çıkılması gereken bir değer haline getirmiştir. Sümerbank kumaşları özgün desenleri ile ulusal bir tekstil desen üslubu ve moda yaratmıştır. 1930’lı yıllardan itibaren kentsel ve kırsal alanlarda sınıfsal bir bütünleşme sağlamış, yerel üretimi teşvik etmiştir. 1987 yılından itibaren başlayan özelleştirme sürecinden sonra ülkenin neredeyse her ilinde açılmış olan fabrikalar kapatılmış, işletmelerin bir kısmı özel sektöre, belediyelere ve üniversitelere devredilmiş, fabrikalarda yer alan kumaş örnekleri ve makine parklarının birçoğu tahrip olmuştur. Tüm bunların sonucunda Sümerbank’ın üretimi 2000’li yıllardan itibaren tamamen durdurulmuştur. Sümerbank’tan geriye önemli bir tekstil arşivi kalmıştır. Bursa Merinos Tekstil ve Sanayi Müzesi bu arşivi müzeye dönüştürmeyi başarmıştır. Nazilli Basma Sanayii Müessesesi ’ne ait kumaş arşivi Adnan Menderes Üniversitesi tarafından, İzmir Halkapınar Basma Sanayii Müessesesi ’ne ait arşiv ise İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Moda ve Tekstil Tasarımı Bölümü tarafından korunmaya alınmıştır.
2001 yılında son üretimini yapan, ardından kapatılan İzmir Halkapınar Basma Sanayii’ne ait kumaş albümleri İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, Moda ve Tekstil Tasarımı Bölümü tarafından 2006 yılında korumaya alınmıştır. Türkiye tekstil tarihine ilişkin kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla Moda ve Tekstil Tasarımı Bölümü tarafından Dijital Tekstil Desen Arşivi ve Sanal Müze Oluşturulması başlıklı bir proje hazırlanmıştır. Proje kapsamında Sümerbank Halkapınar Basma Sanayii’nin 1956-2001 yılları arasında üretilmiş, dönemi en iyi şekilde yansıttığı düşünülen 6600 kadar kumaş dijital ortama aktarılmıştır. “TUDİTA- Türkiye Dijital Tekstil Arşivi” www.tudita.com web adresi 13 Kasım 2015 tarihinde paylaşıma açılmıştır. Ayrıca aynı tarihte Sümerbank kumaş arşivi “Bir Ulusu Giydirmek: 1956-2000 Yılları Arası Sümerbank Desenleri” başlıklı sergi ile Ahmed Adnan Saygun Sanat Galerisi’nde sergilenmiş, ardından 27 Ekim-13 Kasım 2016 tarihleri arasında Aydın Arkeoloji Müzesi’nde, 19 Ocak-5 Mart 2017 tarihleri arasında ise Bursa Merinos Tekstil Sanayi Müzesi’nde izleyici ile buluşmuştur.
Sergide 1930’lu yıllardan 2000’li yılların başına kadar dünya kültür ve moda tarihi açısından önemli olaylar ve bu olayların Türkiye’deki yansımaları bir zaman çizelgesi üzerinde anlatılmıştır. Sümerbank Halkapınar Basma Sanayii Müessesesi’nde 1956-2001 yılları arasında üretilen yaklaşık 200.000 farklı kumaş arasından seçilen kumaşlar İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Moda ve Tekstil Tasarımı Bölümü’ne serigrafi baskı ve dijital baskı teknikleri ile yeniden üretilerek dönem giysileri dikilmiştir. Proje süresince Sümerbank tarafından üretilmiş çok sayıda giysi ve obje bölümümüze bağışlanmıştır. Arşiv yeni bağışlarla genişlemeye devam etmektedir.
Yeni bağışlarla zenginleşen arşiv 12 Ocak 12 Şubat 2018 tarihinde Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde Ankara seyircisinin beğenisine sunulacaktır.
