Berk Arıkan

Süreç

10 Nisan – 8 Mayıs 2025

Summart Sanat Merkezi

“Benlik, önceden belirlenmiş bir şey değil; seçimlerimiz ve eylemlerimizle sürekli olarak şekillenen bir oluş hâlidir.”

— John Dewey

Berk Arıkan’ın Process başlıklı sergisi, sanatçının iç dünyasına ve yaratım sürecine odaklanan katmanlı bir anlatı sunmakla birlikte, bireyin kendini tanıma, kimlik inşası ve varoluşunu anlamlandırma sürecine dair derinlikli bir okuma alanı da açar.

Arıkan’ın figürleri, izleyiciyle doğrudan kurdukları göz temasıyla onu düşünmeye teşvik eden güçlü bir zihinsel temas yaratır. Bu figürler, bazen parçalanmış, maskelenmiş bazen de doğayla bütünleşmiş halleriyle ele alınmıştır. Sanatçının sergideki eserleri, bireyin algı biçimleriyle birlikte politika ve toplumsal normlar karşısındaki konumlanışını irdeleyen, yoğun ve etkileyici bir anlatı evreninin aktörleri olarak karşımıza çıkar.

Sanatçının pratiğinde sıkça tekrar eden önemli bir motif olan maske hem bir korunma kalkanı hem de bir saklanma aracıdır. Modern insanın taktığı maskeler, söylemek isteyip söyleyemediği doğru ya da yanlışları, gizlemeye çalıştığı tüm iyi ve kötü yanları görünmez kılar. You’re Not Alone adlı işinde, ikiz figürlerin yüzlerine yerleştirilmiş kırmızı gölgeler bir yandan tekinsiz bir mizansen kurarken, diğer yandan bölünmüş benliğin izlerini taşır. Bu bağlamda maske, yalnızca fiziksel bir örtü değil; aynı zamanda toplumsal rollerin, beklentilerin ve bireysel farklılıkların bir yansımasıdır.

Sanatçının Bora Koleksiyonu’nda yer alan 2015 tarihli İsimsiz eseri, bu temanın erken izlerini barındırır. Figürün yüzüne düşen siyah gölge, içsel dünya ile dışarıya sunulan kimlik arasındaki gerilimi görünür kılar. Gözlerin netliği ve izleyiciye doğrudan yönelmesi, bu karanlık atmosfer içinde şeffaf ve savunmasız bir bakış yaratır. Buradaki maske, henüz tanımlanamamış bir kimliğin ve süregiden bir dönüşümün habercisidir.

Berk Arıkan’ın sanatında doğa, hem korunması gereken canlı bir varlık hem de insan ruhunun yansıtıcısı olarak öne çıkar. Don’t Do That eserinde, bir orman yangınının önünde duran figür hem bir tanık hem de doğanın sesi gibidir. Elindeki gül, giydiği kırmızı elbise ve arka plandaki alevler, güzellik ile yıkımın eşzamanlı varlığına işaret eder.

Sanatçının Bora Koleksiyonu’nda yer alan Kendimden Emin Değilim adlı eserde ise bir çocuk figürü, arkasındaki yangına nötr, hatta donuk bir ifadeyle bakar. Elindeki oyuncak, figürün masumiyetini temsil ederken, gözlerindeki ifade çocukluktan uzaklaşmış, yıkımı kabullenmiş bir ruh hâlini ima eder. Arıkan, bu eserlerle insanlığın doğaya duyduğu kaçınılmaz bağı ve ona karşı geliştirdiği yıkıcı etkiyi iç içe işler.

I Am Here, sanatçının kimlik ve algı temalarını renk üzerinden nasıl yapılandırdığını çarpıcı biçimde gösterir. Figürün yüzü, dikey renk bloklarıyla gökkuşağına bölünmüş; bu, sabit bir kimlikten çok, akışkan ve sürekli dönüşen bir benlik fikrini ortaya koyar. Her bir renk, bireyin koşullara ve ilişkilere göre taktığı değişken maskelerin temsili olarak da okunabilir.

Benzer bir estetik yaklaşım, Bird in My Head üçlemesinde de belirgindir. Bu işlerdeki figürler, çift görüş etkisiyle gerçeklik ve rüya arasındaki kırılgan ve geçirgen sınıra yerleşir. Aynı zamanda “gerçek” olarak sunulan ve algılanan şeyin göreceli doğasını sorgulatır. Gövdelere işlenmiş papatyalar, doğayla bütünleşmiş bir varoluşu simgelerken; başlarının üzerinde süzülen kuşlar, zihinsel özgürlüğün metaforu olarak okunabilir. Sanatçı, renkleri ve sembolleri kendi üslubuyla harmanlayarak algının çok katmanlı doğasını görünür kılar.

Berk Arıkan’ın eserlerinde kimlik, sabit ve tanımlı bir yapı olmaktan çıkar; yaşanmışlıklar, sorgulamalar ve çelişkilerle şekillenen dinamik bir paradoksa dönüşür. Sanatçı, çalışmalarını yalnızca görsel değil, aynı zamanda düşünsel ve duygusal bir deneyim olarak kurgular. Figürlerin izleyiciye doğrudan bakışı, bu paradoksa izleyiciyi de dâhil eder. Bu karmaşada, günümüzün distopik atmosferiyle birlikte, sanat tarihi ve popüler kültürden tanıdık imgeler de bize eşlik eder. Arıkan’ın portrelerinde bize yöneltilen bu keskin bakışlar, ister kalabalık bir galeri mekânında ister hızla yürüyüp geçtiğimiz bir koridorda olsun, dikkatleri kolaylıkla üzerine çeker.

Process, yalnızca Berk Arıkan’ın içsel evrenine açılan bir pencere değil, aynı zamanda izleyicinin kendi kimliğine, çelişkilerine ve dönüşüm ihtimaline dair bir aynadır. Sergideki her figür, insanın kendine dair taşıdığı belirsizlikleri dışavurur; kimi zaman parçalanmış bir bedenin içinde, kimi zaman doğayla iç içe geçmiş bir varoluşta şekillenir. Renkler, maskeler ve doğa imgeleri, kimliğin durağan değil devingen; tekil değil, çok katmanlı olduğunu vurgulayan bir dile dönüşür. Arıkan’ın dünyasında ne maskeler bütünüyle saklar ne de yüzleşmeler bütünüyle açığa çıkarır. Tam da bu aralıkta, seyirciye düşen pay, kendi “oluş” hikâyesinin sessiz tanığı olmaktır.

Cem Karakaya, 2025.