Yapay Zeka ve Sanat Röportaj Serisi: Dr. Feride Çelik

“The English version of the text is below.”

Sanat dünyasında son zamanlarda oldukça konuşulan yapay zekanın sanata etkisi üzerine, ARTtv Genel Yayın Yönetmeni Özge Kahraman, değerli sanat dünyası isimleriyle bir röportaj serisi hazırladı. Röportaj serimizin ilk konuğu: Dr. Feride Çelik

- Sizce yapay zekanın sanat üretim sürecine entegre olması, sanatçının bireysel yaratımını nasıl dönüştürüyor? Türkiye'de yapay zeka ve sanat kesişiminde yapılan çalışmaları nasıl değerlendiriyorsunuz ve bu alanda ülkenin geleceğini nasıl görüyorsunuz?

 

Sanatçının yapmak isteyip de yapamadıklarına sonsuz imkanlar sunarak bambaşka fikir ve çalışmaların ortaya çıkmasına yardımcı olması adına yapay zeka ile yapılan bazı sanat eserlerini başarılı buluyorum. Türkiye’nin bu konuda giderek iyi bir noktaya geldiğini ve geleceğini düşünüyorum. Şu ana kadar ortaya çıkan yapay zekanın ürettiğim sanat eserlerini ve bu çalışmalardan oluşan sergileri ilgiyle izliyorum. 

- Veri tabanına fotoğrafik imajların yüklendiği cebirsel algoritmalar, ne tür sanat eserleri üretebilir? Bu tür bir algoritmanın ürettiği sonuçları sanat eseri olarak değerlendirir misiniz? Eğer değerlendiriyorsanız, bu değerlendirme sürecinde dikkate aldığınız kriterler nelerdir?

 

Yapay zekaya sanat üretmenin sadece fotoğrafik verileri vermek ve söz konusu algoritmaların üretmesini istemek kadar kolay olabileceğine inanmıyorum. Zaten sanat piyasamızın da basit verilerle yapay zeka tarafından üretilen çalışmaları görüyor ve eleştiriyoruz. 

Yapay zeka ile sanat üretmek hem teknik bilgi ve becerinin hem de sanatsal yeteneğin, alt yapının bir sonucudur. Dolayısıyla yapay zekanın bu kapsamda ürettiği bir çalışmayı sanat ürünü olarak kabul ediyorum.

Sanat her çağda teknolojik gelişmelere bağlı olarak değişir ve dönüşür. Bu durumu Walter Benjamin ‘“Teknik Olanaklarıyla Üretilebildiği Çağda Sanat Yapıtı” isimli makalesinde referans olarak alıyorum. Benjamin bu metninde sanatın teknolojik gelişmelerle birlikte üretiliş ve varoluş şekillerinin değiştiğini sorgular. Sanat yapıtının teknik aracılığıyla yeniden üretilmesini yeni bir olgu namına kabul eder. 

- Yapay zekanın sanat dünyasını şu anda ikna ettiğini mi düşünüyorsunuz, yoksa bu konuda ikna sürecinin daha ileri bir zamanda mı gerçekleşeceğini öngörüyorsunuz?

 

Yapay zeka ve sanat dünyasını haklar ve hukuksal boşluklar olmasından ötürü henüz ikna edemedi. Yeni sistemler makinanın üretimiyle ilgili yeni stratejiler ve kurallar koyarlarsa eğer ikna olabilirler. Bu duruma izleyerek tanık olacağız.

- Sanat ile yapay zeka tarafından üretilen sanat arasındaki farkları algılama ve bu farkları tanımlama konusunda nasıl bir yaklaşım sergiliyorsunuz? Yapay zeka ile üretilen sanatın, geleneksel sanat formlarından nasıl ayrıldığını ve bu ayrımın sanatın algılanışını nasıl etkilediğini düşünüyorsunuz?

 

Yapay zeka ile üretilen sanat eserlerinde duygusal anlamda yetersizlik görüyorum. İnsanın bazı durumlarda refleks ve davranışlarla kendini ifade edebilir. Makinalar henüz bunu öğrenemedi ama yeni araştırmalarla öğrenebilir. 

- Sanatçıların yapay zekayı yaratıcı süreçlerinde kullanmaları hakkında ne düşünüyorsunuz? Bu teknolojinin sanat üzerindeki etkileri ve sanatçıların bu yeni araçları nasıl benimsediği konusunda görüşleriniz nelerdir?

 

Daha evvelde belirttiğim hem kolaylaştırdığı hem de yaratıcılığa sonsuz imkanlar verdiği için sanatçıların yapay zekayı kullanmalarını onaylıyorum.

- Huelsenbeck'e göre, 'Sanatın ölümü, sanatın kitle toplumunda sürekli olarak eğlence ile karıştırılmasıyla ilgilidir. Kitle insanın sanatı nötrleştirmesinin bir başka yoludur bu. Sanattan zevk alması için onu sıradanlaştırması gerekir.' Her gün gözümüze çarpan binlerce görüntü ışığında, bu görüş hakkında ne düşünüyorsunuz? Günümüzde sanatın kitle kültürü tarafından nasıl algılandığını ve bu algının sanatı nasıl etkilediğini nasıl değerlendiriyorsunuz?

 

1989 yılından itibaren ‘çağdaş sanat’ diye bir kavram çıktı ve bu sanat türü modern sanattan kopuş yaşadı. Huelsenbeck’in de belirttiği bu görüş dünya konjonktürünün sanata yön veren küresel etkisidir. Sanat pratikleri ve çağdaş sanatın pratik, malzeme, içerik olarak her şeyi içerebilen, her şeyi sanat olarak sunabilen yapısını ortaya çıkarttı. 

- Bilim ve teknolojideki olağan gelişmelerin ötesinde, sanatın insani yönü göz önüne alındığında; sanatın ve yaşam algımızın ne yönde değişim ve dönüşüm geçireceğini nasıl değerlendiriyorsunuz?

 

Sanat yüzyıllardan beri toplumlar üzerinde olumlu etkiler yaratmıştır ve yaratmaya devam edecektir. 

- Bir sanatçı, eser üretirken yalnızca sonuca değil, aynı zamanda yaratım sürecine de odaklanır. Sanatçı, birikimlerini, duygularını, üzüntülerini ve diğer içsel deneyimlerini eserine aktarır. Yapay zekâ ile üretilen görsellerin, sanat eserleri kadar derin bir heyecan ve yaşamı anlama noktasında bir dönüşüm yaratıp yaratmayacağına dair düşünceleriniz nelerdir?

 

Daha öncede belirttiğim gibi ancak makinalara duygular öğretilirse yapay zeka bizleri daha iyi anlayacaktır.

- Nasıl bir dijital dönüşüm isterdiniz?

Dijital dönüşümlerin insanlığa fayda sağlayacağı, toplumları daha uygar bir hale getireceği ve en önemlisi insanca yaşamayı mümkün kılabileceği bir dünya yaratmalarını isterim.

ENG

Recently, there has been a lot of discussion in the art world about the impact of artificial intelligence on art. Özge Kahraman, the General Director of ARTtv, has prepared an interview series with valuable figures from the art world. Our first guest in the series is Dr. Feride Çelik.

• How do you think the integration of artificial intelligence into the art production process transforms the individual creativity of artists? How do you evaluate the works done at the intersection of artificial intelligence and art in Turkey, and what is your outlook on the future of this field in the country?

I find that AI offers endless possibilities for artists, helping to bring forth entirely new ideas and works that they might not have been able to realize otherwise. I believe Turkey is progressively reaching a good point in this regard, and I am optimistic about its future. I follow the AI-generated artworks and exhibitions that have emerged so far with great interest.

• What kind of artworks can algebraic algorithms that have photographic images uploaded to a database produce? Would you consider the results produced by such an algorithm as a work of art? If so, what criteria do you take into account during the evaluation process?

I do not believe that creating art with AI can be as simple as providing photographic data and asking the algorithms to produce something. Our art market is already critically examining the works generated by AI from simple data.

Producing art with AI is a result of both technical knowledge and artistic skill. Therefore, I consider a work produced in this context as a work of art.

Art changes and transforms with technological developments in every era. I reference Walter Benjamin’s essay “The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduction.” In this text, Benjamin questions how the production and existence of art change in conjunction with technological advancements. He accepts the technical reproduction of artwork as a new phenomenon.

• Do you think AI has currently convinced the art world, or do you foresee that this process of persuasion will happen later?

The art world has not yet been convinced by AI due to legal gaps and rights issues. If new systems implement new strategies and rules regarding machine production, then they may be persuaded. We will witness this situation unfold.

• How do you approach the perception and definition of differences between art and art produced by AI? How do you think the distinction affects the perception of art?

I perceive emotional inadequacy in artworks produced by AI. In some situations, humans can express themselves through reflexes and behaviors. Machines have not yet learned this, but they may learn through new research.

• What are your thoughts on artists using AI in their creative processes? What are your views on the effects of this technology on art and how artists have embraced these new tools?

As I mentioned earlier, I support artists using AI because it facilitates the creative process and provides endless possibilities.

• According to Huelsenbeck, "The death of art is related to its constant mixing with entertainment in mass society. This is another way for the mass to neutralize art; it must trivialize it in order to enjoy it." Given the thousands of images we encounter every day, what are your thoughts on this view? How do you evaluate the perception of art by mass culture today and how it affects art?

Since 1989, the concept of "contemporary art" has emerged, which has led to a break from modern art. Huelsenbeck's perspective reflects the global influences that shape art within the world context. The practices of art and contemporary art can encompass everything and present everything as art in terms of practice, material, and content.

• Beyond the ordinary developments in science and technology, considering the human aspect of art, how do you foresee the change and transformation of art and our perception of life?

Art has created positive effects on societies for centuries and will continue to do so.

• When an artist produces a work, they focus not only on the outcome but also on the creation process itself. The artist conveys their experiences, emotions, and inner feelings into their work. Do you think AI-generated visuals can create a transformation in understanding life and evoke as deep an excitement as traditional art?

As I have stated before, only when machines are taught emotions will AI be able to understand us better.

• What kind of digital transformation would you wish for?

I wish for digital transformations that will benefit humanity, make societies more civilized, and most importantly, create a world where living humanely is possible.