Sanatın İnsan Üzerindeki Etkisini Farklı Bir Açıdan Deneyimlemeye Hazır Mısınız? | Yazan Fulden Karayel Okumuş

Sanatçıların ilham kaynakları her zaman merak edilmiştir. Kimisi manzaradan, operadan ilhamını alırken kimisi de doğadan ilham alır. Özellikle toprak, doğa ve tabiat arasında nasıl bir ilişki olduğuna dikkat çeken nice değerli sanatçılarımız var. Onlardan biri Samsara Sanat Platformu'nun kurucusu Ebru Ceylan. Hatırlayacağınız üzere 1 yıl önce ‘‘Sanat eserlerinin hissettirdikleri araştırma konusu olursa’’ adlı bir yazı kaleme almıştım. 

Sanatın insan üzerindeki etkilerini anlamak için 4 senedir NöroSanatKod projesi üzerinde çalışıyor sanatçı Ebru Ceylan. Bu proje Türkiye’de bu alanda yapılmış ilk bilimsel ve sanatsal çalışma oldu. Ne mutlu ki ben de bu çalışmayı deneyimleme fırsatı buldum. Hatırlarsanız 21 Şubat 2020 akşamı açılan serginin açılışında bu enstalasyona katılan 16 gönüllü sanatseverin nöro ölçümü gerçekleştirilerek, sergide sanat eserlerine ilgileri ve duygusal reaksiyonları bu deneyim sırasında saniye saniye ölçümlenebilmişti. Buradaki amaç hem farklı disiplinleri bir araya getirmek hem de teknoloji ile sanatın birleşiminin insanlarda yarattığı duygusal etkiyi nöro yöntemle bir sonuç elde etmekti.

Peki Nöro Ölçüm nasıl gerçekleştiriliyor?

Sergi sırasında izleyicilere takılan görsel odaklanma (mobil eye tracking cihazı) ve beyin görüntüleme (mobil EEG cihazı) cihazlarıyla, ziyaretçilerin sanat eserlerini deneyimledikleri sırada beğenileri, tepkileri ve ilgileri kayıt altına alınıyor. Katılımcıların, multidisipliner sanat deneyimini yaşarken ne hissettikleri beyin dalgalarıyla ve göz takibi cihazıyla nereye odaklandıkları senkronize biçimde kaydediliyor. Aynı zamanda canlı performans sergileyen sanatçıların da eserleri icra etmeleri sırasında beyin dalgaları kaydediliyor. Böylelikle sanatın hem sanatçıyı hem de sanatı izleyen, deneyimleyen kişileri nasıl değiştirdiği saniye saniye gözlemlenleniyor. 

Fransız sanatçı Edgar Degas’ın , ‘‘Sanat sizin gördüğünüz değil, başkalarının görmesini sağladığınız şeydir’’ sözü bu interaktif projeyi kanıtlıyor. İnsan vücudunun megahertz (MHz) olarak ölçülebilecek biyolojik frekansa sahip olduğunu biliyor muydunuz? Washington Eastern State Üniversitesi’nde Dr. Bruce Tainio, yıllar önce yaptığı bir araştırmayla gün içinde insan vücudu frekansının 62-72 MHz olduğunu gösteriyor. Sanat  insanı etkiliyor mu, etkiliyorsa nasıl etkiliyor? İnsanı sanatla karşı karşıya getirdiğimizde duygusal sisteminde ne tür dalgalanmalar oluyor? Hiç merak ettiniz mi? İşte bu proje tam olarak bu soruları cevaplandırıyor. 

İNSAN DUYULARI ÜZERİNDEN TOPRAĞI ANLAMAYA NE DERSİNİZ?

Toprak, doğa, tabiat ve insanın arasında nasıl bir ilişki var peki hiç düşündünüz mü? Dokunmadan hissedebilir misiniz? Ya da hissettiğinizi nasıl yaşam enerjisine çevirebilirsiniz? Doğanın seslerine ne kadar hakimsiniz? Samsara bugünlerde yeni bir interaktif projeye hazırlanıyor. Bizi ülkenin doğa dostu topraklarına götürecek. Toprak, bitki ve iklimi içeren Composttan Fideye projesi çok yakında hayata geçecek. Peki neler mi olacak gelin detaylara birlikte bakalım.

Toprak İyileşirse İklim Değişir! Mottosuyla yola çıkan Ebru Ceylan, Herhangi kimyasal kalıntı taşımayan, sağlıklı ve çevre dostu ürünleri kendi halkımızın tüketebilmesinin çok önemli olduğunun altını çizerek, Toprağımızı tanımak, ata tohumumuzun önemini ve günlük hayatımızdaki etkilerine dikkat çekmek amacıyla Ülkemizdeki yerel üreticilerin çabalarını ve sanatın gücünü kullanarak bu projeyle birlikte daha fazla insanı bilgilendirmek istiyor. 

Samsara bizi öze davet ediyor. Evet efendim öz demişken has toprağın nasıl doğurduğuna ve doyurduğuna hep birlikte şahit olacağız. Doğanın muhteşem yaşam döngüsünü hep birlikte keşfedeceğiz. Birbirinden farklı etkinlikler, çalışmalar, workshoplar ve üretimlerle toprak, doğa ve insan ilişkilerine farklı bir açıdan bakacağız. 3 bölüm bizlere eşlik edecek. Tüm duyularımızı bu 3 bölümle harekete geçireceğiz. 

Compost bölümü : Kendi ekosistemimiz ile toprağın aynı olduğunu gösterecek ve toprağı koklatacak.

Toprak bölümü : Toprak ve toz arasındaki farkın tüm yaşamımızı nasıl etkilediğini hissettirecek ve dokunduracak.

Tohum bölümü : Yenileyici gıda seçiminin önemini bize tattıracak ve muhteşem günün sonunda ruh sesimizi bize duyuracak.

Bu harika etkinlikte başka neler olacak derseniz detaylar şöyle; 

1.Toprağa fazla dikkat çekmek için 10’dan fazla sanatçının enstalasyonları ve eserlerini göreceğiz.

2. Konuya hakim uzmanların konuşma, atölye ve eğitim konularını kapsayan etkinliklerini öğreneceğiz.

3. Doğayı anlayıp ve hissedebileceğimiz 5 farklı deneyim olacak. Performans sanatçıları da sanatseverlerin interaktif dahil olacağı deneyimlere eşlik edecek.

4. Yediğiniz yemeğin serüveni ve aldığınız tat’ın size bıraktığı hikayesini içeren bir yemek organizasyonu olacak.

5. Ağacın, toprağın, dalında meyvenin sesini duyabilir misiniz? Hep beraber Konser dinleyeceğiz.

Ebru Ceylan Composttan Fideye adlı projesiyle ilgili şunları dile getiriyor;

‘‘İnsanın bu dünyadaki bağı olan yaşamına dair herşeyi konu edinmesi ve bunu yaşayarak deneyimlemesine dikkat çekiyoruz. Toprak konusunu toprağın yerinde organik tarım arazisinde görerek, deneyimleyerek, koklayarak anlatmak istiyorum. Bütün sanat anlayışım bunun üzerine kurulu. Farklı fikir ve düşünceden insanların biraraya toplanıp biraz öğreticiliğini ön plana çıkarmak istiyorum. Samsara’nın ana platform amacı bu. Şöyle güzel bir haberim var. Yakın bir zamanda İBB’de Samsara’nın genel bir perspektifiyle platform olarak yer alacak. Önümüzdeki belirli dönemlerde chapter’ları farklı illerde ve farklı yerlerde kendi konusunu irdeleyecek. Yaşama dair durumları insanlara deneyimleterek sanatla bağını kurmaya çalışıyorum.’’

Yazı: Fulden Karayel